Kıbrıs Görüşmeleri: Guterres’ten 2025’e Vaat

Kıbrıs’taki Türk ve Rum toplumları arasındaki iş birliğini geliştirmeye odaklanan 5+1 formatlı Kıbrıs görüşmelerinin ikincisi, 16-17 Temmuz tarihlerinde BM Genel Sekreteri Antonio Guterresin’in liderliğinde New york’ta yapıldı.

Toplantıdan müzakerelerin yeniden başlatılmasına ilişkin bir adım gelmedi.

Ancak Guterres, tarafların 2025 sonuna kadar iki kez daha görüşeceklerini söyledi.

Guterres, Kıbrıs sorununun çözümü için taraflar arasında güven inşa etmek adına “adım adım ilerlediklerini” söyledi.

BM Genel Sekreteri’ne göre toplantıda Mart ayında Cenevre’de yapılan görüşmelerde belirlenen altı başlıkta kaydedilen gelişmeler değerlendirildi.

Bunlardan gençlik girişimleri için teknik komite kurulması, çevre ve iklim değişikliği, mezarlıkların restorasyonları ve mayınların temizlenmesi ile ilgili alanlarda ilerleme sağlandı.

Ancak yeni geçiş noktaları açılması ve ara bölgede güneş enerjisi üretimi için müzakereler sürüyor.

Guterres’e göre iki tarafttaki sivil toplum kuruluşları arasında iş birliğini artırmak üzere istişari bir yapının kurulması, tarihi eserlerin değiş tokuşu, hava kalitesinin iyileştirilmesi ve mikro plastik kirliliğin engellenmesi konularında da anlayış birliği sağlandı.

New York’taki toplantıya Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Kıbrıs’taki Türk yönetimi lideri Ersin Tatar, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis ve Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides katıldı.

Diğer garantör İngiletere ise Avrupa ve Amerika’dan sorumlu Devlet Bakanı Stephen Doughty tarafından temsil edildi.

Taraflar birbirini suçladı

Tatar ve Christodulides, toplantının ardından yaptıkları basın açıklamalarında ilerleme sağlanamayan konularda birbirlerini suçladı.

Ancak iki lider de görüşmelere devam etme kararlılığında olduklarını bildirdi.

Tatar, son aylarda Kıbrıs’ta yaşayan Türklere karşı giderek artan baskıcı uygulamalar olduğunu savundu.

Tatar, “Pek çok Kıbrıslı Türk, Güney Kıbrıs’a geçmeleri ya da yurt dışına seyahat etmeleri halinde gözaltına alınma veya tutuklanma korkusu yaşamaktadır” dedi.

Tatar, iki taraf arasında yeni geçiş kapılarının açılmasının da Kıbrıs Cumhuriyeti nedeniyle gerçekleşmediğini söyledi.

Ankara’dan da benzer mesajlar geldi.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, sınır kapılarının açılması konusunda Türk tarafının uzlaşı önerisini kabul ettiğini kaydetti ve ekledi:

“Ancak Rum tarafının her aşamada yeni koşullar öne sürmesi, sözünde durmaması, yıllardır tekrar ettiği ve kabul görmeyen bazı önerileri ısrarla yeniden gündeme getirmesi sonuca ulaşılmasını imkansız kılmıştır.”

Christodulides ise New York görüşmesinden daha iyi sonuçlar çıkmamasını gerekli siyasi iradenin gösterilmemesine bağladı.

Kıbrıslı lider, temel amacın Kıbrıs müzakerelerinin yeniden başlatılması olduğunu ve bu amaca ilişkin ufak ama önemli gelişmenin adım adım da olsa gözlendiğini kaydetti.

Christodulides, yeni sınır kapıların yanı sıra bir transit koridorun yaşama geçirilmesini de önerdiklerini ancak Türk heyetin bunu kabul etmediğini savundu.

Christodulides, bu konuların yanı sıra güven artırıcı önlemler kapsamında beş yeni öneride bulunduklarını ancak bunların da kabul görmediğini söyledi.

‘Fidan ve Christodulides bir saat görüştü’

Genişletilmiş formatta ikincisi yapılan görüşmelerde dikkat çeken bir başka gelişme ise Dışişleri Bakanı Fidan ile Christodulides arasında yapıldığı söylenen bir saatlik baş başa görüşme oldu.

Rum basınında çıkan haberlere göre Fidan ve Christodulides, 16 Temmuz’da Guterres’in tarafları ağırladığı akşam yemeğinden sonra biraraya geldi.

Rum basınına göre iki liderin görüşmesinde Türkiye-AB ilişkileri ağırlıklı olarak ele alındı.

AB’nin tam üyesi olan Kıbrıs Cumhuriyeti, aday ülke statüsündeki Türkiye’ye katılım süreci başta olmak üzere birçok alanda engelleme uyguluyor.

Kıbrıs’ın 1 Ocak 2026 itibariyle AB dönem başkanlığını üstlenecek olması Fidan-Christodulides görüşmesinin zamanlamasını daha da önemli kılıyor.

Fidan’ın Christodulides ile yaptığı iddia edilen görüşmeye ilişkin Ankara’dan bir doğrulama ya da yalanlama gelmedi.

Müzakereler yeniden başlar mı?

BM Genel Sekreteri Guterres’in temel amacı, 2017’den bu yana askıya alınmış olan Kıbrıs çözüm sürecini yeniden canlandırmak.

Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve İngiltere, tarafların BM parametreleri çerçevesinde bir an önce kalıcı çözüm için masaya oturmalarından yana.

BM parametreleri, adadaki taraflarının iki toplumlu, iki kesimli federal bir çözüme ulaşmalarını öngörüyor.

Türkiye ve adadaki Türk yönetimi ise 2004 ve 2017 müzakerelerinde bu parametreler ışığında müzakerelerin yapıldığını ancak sonuç alınamadığını, dolayısıyla bundan sonra iki devletli çözüm dışında bir formatta masaya oturmayacağını kaydediyor.

New York görüşmelerinde de aynı pozisyonu tekrar eden Tatar, “Eğer yeni ve resmi bir müzakere süreci başlayacaksa, bu süreç sahadaki gerçekler temelinde, taraflara eşitlik, adalet ve saygı çerçevesinde yaklaşan bir anlayışla yürütülmelidir” dedi.